Covid-19: Cwestiynau Cyffredin

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi y bydd ‘cyfnod torri’r cylch’ o bythefnos yn dod i rym ledled Cymru ddydd Gwener 23 Hydref am 6pm i helpu i ddod â’r feirws dan reolaeth. Bydd ar waith tan ddydd Llun 9 Tachwedd.

Pa gyfyngiadau fydd ar waith?

Mae Llywodraeth Cymru wedi amlinellu 5 prif beth:

• rhaid i bobl aros gartref, ac eithrio at ddibenion cyfyngedig iawn
• rhaid i bobl beidio ag ymweld ag aelwydydd eraill na chyfarfod â phobl eraill nad ydynt yn byw gyda nhw
• rhaid i rai busnesau a lleoliadau, gan gynnwys bariau, bwytai a’r rhan fwyaf o siopau gau
• bydd ysgolion uwchradd yn darparu dysgu ar-lein yn unig ar gyfer yr wythnos ar ôl hanner tymor, ac eithrio ar gyfer plant ym mlynyddoedd saith ac wyth. Bydd ysgolion cynradd a lleoliadau gofal plant yn aros ar agor
• Mae gorchuddion wyneb yn parhau i fod yn orfodol yn y mannau cyhoeddus dan do sy’n aros ar agor (yn amodol ar eithriadau penodol), gan gynnwys ar drafnidiaeth gyhoeddus ac mewn tacsis

Mae rhagor o fanylion am y cyfnod torri’r cylch ar gael yma, ynghyd â chwestiynau cyffredin.

Mae’r canllawiau’n cynnwys cwestiynau cyffredin ar amrywiaeth o faterion yn cynnwys gweld pobl eraill, gweithio, teithio, ymweld â chartrefi gofal, siopa a bwyd, chwaraeon a gweithgareddau yn yr awyr agored a thrafnidiaeth. 

Mae copi o’r canllawiau ar gael yma.

Mae’r wybodaeth a’r canllawiau diweddaraf ar gael fan hyn:

Gwybodaeth wrth Lywodraeth Cymru

Gwybodaeth wrth Lywodraeth y DU

Gwybodaeth wrth Iechyd Cyhoeddus Cymru

Erthygl ddefnyddiol am lacio’r cyfyngiadau yng Nghymru gan wasanaeth ymchwil Senedd Cymru

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi o 14eg Medi bod yn rhaid i gyfarfodydd neu gynulliadau y tu mewn, hyd yn oed o fewn eich aelwyd estynedig gael eu cyfyngu i 6 o bobl (nid yw hyn yn cynnwys plant o dan 11 oed).   Mae hyn yn berthnasol mewn lleoedd fel tafarndai a bwytai, yn ogystal ag yng nghartrefi pobl.  Gallwch chi ddarllen y canllawiau yma.

Er mwyn ymdrin â lledaeniad y coronafeirws, dywed Llywodraeth Cymru fod yn rhaid i bobl yng Nghymru:

• gadw at bellter cymdeithasol o 2m bob amser
• golchi eich dwylo yn rheolaidd
• gorchuddio eich wyneb mewn lleoedd cyhoeddus y tu mewn
• Os ydych chi’n cwrdd ag aelwyd arall, y tu allan i’r aelwyd estynedig, mae’n rhaid i chi aros y tu allan.  Mae’n rhaid i bobl beidio â chymdeithasu gyda phobl nad ydyn nhw yn eu haelwyd nhw neu yn eu haelwyd estynedig.
• gweithio gartref os gallwch chi.

 Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi rheolau newydd ar gyfer pobl sy’n byw ar eu pen eu hunain yn yr ardaloedd sydd â chyfyngiadau lleol. 

 Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud y bydd oedolion sy’n byw ar eu pen eu hunain, gan gynnwys rhieni sengl, mewn ardaloedd sydd â chyfyngiadau lleol yn cael creu swigen dros dro gydag aelwyd arall yn eu hardal leol o dan y rheolau newydd a ddaw i rym fory (3 Hydref 2020). Mae rhagor o fanylion ar gael yma.

Mae’r canllawiau ar warchod wedi cael eu diweddaru ac, o 16 Awst 2020, nid oes angen i’r rhai a oedd yn dilyn y cyngor ar warchod wneud hynny mwyach. Gallwch ddarllen y canllawiau llawn yma.

Mae’r canllawiau diweddaraf yn dweud y gallwch chi nawr ddilyn yr un rheolau â gweddill poblogaeth Cymru. Mae hyn yn golygu:

• Nad oes angen mwyach i chi gadw 2 fetr neu 3 cham draw oddi wrth y bobl sy’n byw gyda chi neu sy’n rhan o’ch aelwyd estynedig.
• Gallwch fynd i’r gwaith nawr, os nad ydych yn gallu gweithio gartref, cyhyd â bo’r busnes yn ddiogel o ran COVID-19 (ei fod wedi cymryd camau rhesymol i leihau’r risg i’r gweithwyr).
• Gall plant sydd wedi bod yn cael eu gwarchod ddychwelyd i’r ysgol pan fydd yr ysgolion yn ailddechrau.
• Gallwch fynd allan am unrhyw reswm nawr, yn cynnwys mynd i’r siopau i brynu bwyd, ond dylech gadw 2 fetr neu 3 cham draw oddi wrth bobl eraill.

Fel rhan o’r trefniadau cefnogi, bydd y bocsys bwyd yn dod i ben ond bydd slotiau blaenoriaeth uwchfarchnadoedd yn dal ar gael a bydd danfon meddyginiaethau drwy’r Cynllun Cenedlaethol Cyflenwi Presgripsiynau gan Wirfoddolwyr yn dal ar gael tan ddiwedd mis Medi.

Os ydych yn cael prawf positif am coronafeirws neu’n dangos symptomau, dylech hunanynysu am 10 diwrnod o leiaf, yn hytrach na saith.

Mae Prif Swyddogion Meddygol Cymru, yr Alban, Lloegr a Gogledd Iwerddon wedi cyhoeddi datganiad ar y cyd yn gwneud newidiadau i’r cyfnod hunanynysu o heddiw, 30 Gorffennaf 2020. Y cyfnod hunanynysu yw faint o amser y dylai unigolyn hunanynysu os oes ganddyn nhw symptomau Covid-19.

Y prif symptomau yw:

• tymheredd uchel: mae hyn yn golygu bod eich brest neu'ch cefn yn teimlo'n boeth i'w gyffwrdd (nid oes angen i chi fesur eich tymheredd)
• peswch newydd, parhaus: mae hyn yn golygu pesychu llawer am fwy nag awr, neu 3 neu fwy o byliau peswch mewn 24 awr (os oes gennych beswch fel arfer, gall fod yn waeth nag arfer)
• methu arogli neu flasu neu golli eich synnwyr o arogl neu flas: mae hyn yn golygu eich bod wedi sylwi nad ydych yn gallu arogli na blasu unrhyw beth, neu fod pethau'n arogli neu'n blasu'n wahanol i'r arfer

Os ydych yn datblygu un o’r symptomau hyn, dylech ddilyn y canllawiau hunanynysu a gwneud cais i gael prawf coronafeirws

Mae’r holiadur symptomau COVID-19 ar-lein (ar GIG 111 Cymru) yn gallu dweud wrthych os oes angen cymorth meddygol arnoch.

Ar 16 Mai, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y byddai prawf Covid-19 ar gael i bob cartref gofal yng Nghymru. Gallwch ddarllen cyhoeddiad y Gweinidog fan hyn.

Bydd cartrefi gofal sydd heb adrodd unrhyw achosion o coronafeirws yn gallu defnyddio porth ar-lein i archebu pecynnau profi i bob preswylydd a staff.

Gallwch ddarllen ymateb y Comisiynydd i gyhoeddiad y Gweinidog fan hyn.

Ar 18 Mai, gwnaeth y Gweinidog gyhoeddiad pellach y bydd unrhyw un yng Nghymru sydd â symptomau coronafeirws yn gallu gofyn am brawf drwy ddefnyddio gwasanaeth archebu ar-lein. Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi cyhoeddi atebion i gwestiynau sy’n ymwneud â phrofion Covid-19 yng Nghymru. 

Caiff olrhain cysylltiadau ei ddefnyddio i adnabod unrhyw un a allai fod wedi bod mewn cysylltiad agos â rhywun gyda Covid-19 fel y gellir cysylltu â nhw a'u hysbysu am unrhyw gamau y bydd angen iddyn nhw eu cymryd o bosib (e.e. hunanynysu).

Mae’r Strategaeth Profi, Olrhain, Diogelu yn nodi sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu  dod o hyd i ffordd i bobl yng Nghymru fyw a gweithio ochr yn ochr â'r coronafeirws tra’n atal ei ledaeniad. Mae’r strategaeth, y gallwch ei darllen fan hyn, wedi’i chynllunio i wella goruchwyliaeth iechyd yn y gymuned, ymgymryd ag olrhain cysylltiadau effeithiol a chynhwysfawr, a rhoi cymorth i bobl i hunanynysu lle bo angen. Yn ôl y strategaeth, bydd Profi, Olrhain a Diogelu yn gweithio drwy:

• Nodi pobl sydd â symptomau sy’n gyson â Covid-19, a’u galluogi i gael eu profi wrth iddynt ynysu eu hunain oddi wrth eu teulu ehangach, eu ffrindiau a’u cymuned.
• Olrhain yr unigolion hynny sydd wedi bod mewn cysylltiad agos â'r person symptomatig , gan ofyn iddyn nhw gymryd rhagofalon a hunanynysu (am 14 diwrnod).
• Darparu cyngor ac arweiniad, yn enwedig pan fo’r unigolyn symptomatig neu ei gysylltiadau yn agored i niwed neu mewn mwy o berygl.
• Os yw’r unigolyn yn cael prawf negatif ac nad yw'r symptomau o ganlyniad i’r coronafeirws, sicrhau y gall unigolion a’u cysylltiadau fynd yn ôl i’w trefn arferol cyn gynted â phosibl.

I alluogi hynny, mae Llywodraeth Cymru yn nodi bod angen i:

• Unigolion symptomatig - hyd yn oed pan fo’r symptomau hynny’n ysgafn – i adrodd ar eu symptomau ar unwaith, ac ar yr un pryd, hunanynysu a rhoi gwybod i’w ffrindiau a’u teulu y gall fod ganddyn nhw COVID-19.
• Mynediad hawdd a chyflym at brofion, fel y gall pawb sydd angen prawf gael un - gallai hyn fod drwy ganolfan profi torfol, uned brofi gymunedol, uned brofi symudol neu ei ddanfon i’r cartref, lle gallan nhw gynnal y prawf eu hunain.
• Unigolion i gydnabod eu rôl a’u cyfrifoldeb i helpu i ddiogelu eraill a darparu gwybodaeth fel y gall y bobl y maen nhw wedi bod mewn cysylltiad â nhw gael cyngor ar ba gamau y bydd angen iddyn nhw eu cymryd i’w diogelu eu hunain a'u teuluoedd.
• y bobl sydd wedi bod mewn cysylltiad â nhw i hunanynysu pan ofynnir iddyn nhw wneud, hyd yn oed os yw hynny’n digwydd sawl gwaith.
• Y cymorth cywir i’r rhai sydd ei angen wrth iddyn nhw hunanynysu.

O 1 Mehefin, bydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu proses olrhain cysylltiadau ar gyfer y boblogaeth pan fydd canlyniad positif i’r prawf, gallwch ddarllen y datganiad llawn fan hyn.

Mae Llywodraeth Cymru wedi diweddaru’r cyngor ar wisgo gorchuddion wyneb, felly yn ogystal â gorfod gwisgo gorchudd wyneb wrth deithio ar drafnidiaeth gyhoeddus yng Nghymru, bydd yn orfodol i bawb sy’n 11 oed neu’n hŷn wisgo gorchudd wyneb mewn siopau a mannau cyhoeddus dan do hefyd o ddydd Llun 14 Medi. Gallwch ddarllen y canllawiau llawn yma: https://llyw.cymru/gorchuddion-wyneb-canllawiau-ir-cyhoedd (yn cynnwys gwybodaeth i’r rheini nad ydynt yn gallu gwisgo gorchudd wyneb).

Mae gwybodaeth am sut i wneud gorchudd wyneb ar gael yma hefyd: https://llyw.cymru/sites/default/files/publications/2020-06/sut-i-wneud-gorchudd-wyneb-3-haen.pdf    

Os ydych yn hunanynysu a ddim yn gallu gadael eich cartref am eitemau bwyd hanfodol, ac nad oes gennych deulu na ffrindiau sy’n gallu rhoi cymorth i chi, dylech gysylltu â'ch awdurdod lleol. Gallwch ddod o hyd o fanylion cyswllt eich awdurdod lleol fan hyn . 

Os na allwch fforddio bwyd, efallai bydd eich banc bwyd lleol yn gallu helpu. Mae mwy o wybodaeth ar gael fan hyn.

Os ydych yn gwarchod (byddwch wedi derbyn llythyr oddi wrth Brif Swyddog Meddygol Cymru), mae cyngor am gyflenwadau bwyd ar gael fan hyn.

Mae nifer o’r archfarchnadoedd yn ceisio rhoi’r flaenoriaeth fwyaf i’r mwyaf bregus, a gallwch ffonio’r archfarchnad i weld sut i gael eich enw ar y rhestr flaenoriaeth.  Mae nifer o archfarchnadoedd hefyd yn cynnig amseroedd siopa penodol i bobl sy’n agored i niwed. Mwy o wybodaeth ar gael fan hyn.

Ceisiwch aros mewn cysylltiad â theulu, ffrindiau, cydweithwyr a chymdogion ar y ffôn, drwy’r post neu ar-lein. Helpwch eich gilydd. Rhowch wybod iddyn nhw os ydych yn teimlo’n anhwylus neu’n ynysig ac unig, neu angen unrhyw help i gael bwyd neu feddyginiaeth.

Mae eich cyngor gwirfoddol cymunedol lleol yn gweithio gyda gwirfoddolwyr i ddod o hyd i ffyrdd o gefnogi pobl hŷn a allai fod angen help, gyda siopa a chasglu meddyginiaeth, a chysylltu pobl â gwasanaethau cyfeillio. Gallwch ddod o hyd i fanylion cyswllt eich cyngor gwirfoddol cymunedol lleol fan hyn.

Gallwch hefyd gysylltu â gwasanaethau cyfeillio fel Silverline ar 0800 470 80 90, neu Wasanaeth cyfeillio newydd Age Cymru ar 08000 223 444. 

Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi lansio ymgyrch newydd ynglŷn â’r ffyrdd y gallwn gadw golwg a chefnogi ein gilydd. Gallwch ddarganfod mwy am yr ymgyrch Edrych ar ôl ein Gilydd yn Ddiogel fan hyn.

Mae amryw o brosiectau lleol ar waith, a byddwn yn diweddaru ein gwybodaeth am y rhain wrth iddyn nhw ddod ar gael.

Mae gwaith ar y gweill hefyd gyda Chartrefi Gofal i helpu preswylwyr i fynd ar-lein. Mae cyllid yn cael ei ddarparu i gyflenwi gofalwyr, cartrefi gofal a hosbisau â dyfeisiau digidol i'w galluogi i gael mynediad at wasanaethau ymgynghori fideo meddygol, gan gynnwys apwyntiadau meddygon teulu, a helpu pobl i gysylltu ag anwyliaid yn ystod cyfnod y cyfyngiadau.

Gallwch ddod o hyd i fwy o wybodaeth am y cymorth sydd ar gael i chi er mwyn cael pobl i fynd ar-lein o Cymunedau Digidol Cymru. Ffôn: 0300 111 5050.

Mae gwasanaethau cynghori ar gael i'ch helpu gydag amrywiaeth o faterion, dros y ffôn, e-bost neu drwy wefannau a gwe-sgwrs:

• Cyngor Cyffredinol: Age Cymru - Ffoniwch 08000 223 444 neu gallwch gael gwybod mwy fan hyn
• Byw’n annibynnol (gan gynnwys Cymhorthion, Addasiadau a Chynnal a Chadw Cartrefi): Gofal a Thrwsio - Ffoniwch  0300 111 333 neu gallwch gael gwybod mwy fan hyn 
• Cyngor am fudd-daliadau a chyflogaeth:  Cyngor ar Bopeth - Ffoniwch 03444 77 20 20
• Credyd Cynhwysol: Cyngor ar Bopeth - Ffoniwch  08000 241 220 (ffôn testun: 18001 08000 241 220)
• Cyngor am Ddyled: Step Change - Ffoniwch  0800 054 6734 neu gallwch gael gwybod mwy fan hyn
• Tai: Shelter Cymru – Ffoniwch  08000 495 495 neu gallwch gael gwybod mwy fan hyn
• Tai Cymdeithasol: Llywodraeth Cymru – a chanllawiau am gymorth i denantiaid  
• Budd-daliadau lles - Turn2Us – Defnyddiwch y ffurflen ar-lein i gysylltu ag ymgynghorydd a chael mynediad at wybodaeth am coronafeirws

Os ydych yn cael problemau ychwanegu arian at eich mesurydd (nwy neu drydan), ffoniwch eich cyflenwr ynni neu edrychwch ar y cyngor fan hyn. 

Os ydych yn gallu gadael eich cartref yn ddiogel (h.y. ddim yn hunanynysu neu’n gwarchod) yna efallai y bydd eich cangen banc ar agor am ychydig oriau bob dydd, ond dylech gysylltu â nhw yn gyntaf i ofyn. Os na allwch adael eich cartref yn ddiogel, dylech gysylltu â'ch banc yn y lle cyntaf. Os ydych chi'n cael trafferthion ariannol, gweler y manylion cyswllt uchod am wasanaethau cynghori neu eich awdurdod lleol.

Mae rhifau ffôn ar gyfer banciau a chymdeithasau adeiladu wedi’u rhestru isod:

Barclays: 0800 400 100

CO-OP: 03457 212 212

Halifax: 0345 720 3040

HBoS: 0345 721 3141

HSBC: 03457 404 404

Leeds Building Society: 03450 50 50 75

Lloyds Bank: 0345 300 0000

Monmouthshire Building Society: 01633 844 340

Monzo: 0800 802 1281

Nationwide: 03457 30 20 11

Natwest: 03457 888 444

NS&I: 08085 007 007

Santander: 0800 9 123 123

The Principality: 0330 333 4000

TSB: 03459 758 758

METRO Bank: 0345 08 08 500

Os ydych chi'n cael trafferthion ariannol gweler y manylion cyswllt uchod am wasanaethau cynghori neu eich awdurdod lleol.

Os ydych yn derbyn help gwirfoddol, peidiwch â rhannu manylion ariannol fel rhifau cardiau credyd/debyd neu wybodaeth bersonol.

Os yw rhywun nad ydych chi'n ei adnabod yn galw yn eich cartref:

• gofynnwch am ID bob tro a gwnewch yn siŵr eich bod yn gyffyrddus yn rhannu manylion fel eich rhif ffôn neu gyfeiriad
• dylech ond darparu’r wybodaeth sydd angen ei wybod ac os ydych chi wedi gweld ID
• peidiwch â theimlo o dan bwysau i roi gwybodaeth
• os oes gennych amheuon am y rhai sy'n eich holi, ac yn poeni, fe'ch cynghorir i beidio ag ymgysylltu, a rhoi gwybod am unrhyw ymddygiad amheus difrifol i'r heddlu

Cofiwch fod gwirfoddolwyr go iawn wedi cael cyfarwyddyd i beidio â mynd i mewn i’ch cartref a dylent gael yr holl ddogfennau i brofi eu statws.

Mae gwybodaeth bellach wrth y Safonau Masnach Cenedlaethol ynglŷn â diogelu eich hun rhag sgamiau ar gael fan hyn.

Gallwch hefyd gael mwy o wybodaeth ynglŷn â sut i ddiogelu eich hun os ydych yn cael help wrth eraill.  

Mae mynd i angladd anwylyd yn chwarae rhan bwysig wrth helpu teuluoedd mewn profedigaeth i symud drwy'r broses alaru a gall methu â mynychu gael effaith ar iechyd a lles hirdymor.

Mae’r Llywodraeth wedi’i gwneud yn glir ei fod eisiau i bobl mewn profedigaeth gael y cyfle hwnnw o hyd, ac y gall angladdau bach barhau - ond dim ond os ydyn nhw’n cael eu cynnal o fewn canllawiau cadw pellter cymdeithasol llym a nifer cyfyngedig o bobl yn mynychu.

Darllenwch ganllawiau diweddaraf Llywodraeth Cymru ar fynychu angladdau

Darllenwch gyngor yr Eglwys yng Nghymru am drefniadau angladdau fan hyn

Mae gwybodaeth Cymdeithas Genedlaethol yr Ymgymerwyr ar gael fan hyn

Gall gwirfoddoli fod yn ffordd wych o helpu eraill a chefnogi eich cymuned leol. Os ydych chi'n ystyried gwirfoddoli, mae yna lawer o bethau y gallwch chi eu gwneud i helpu.

Mae canllawiau ynglŷn â gwirfoddoli wedi’u cynhyrchu gan Gyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru (CGGC) gan gynnwys rolau gwirfoddoli y gallwch eu gwneud o'ch cartref.

Mae’r canllawiau yn nodi y gall unrhyw un wirfoddoli, ond o dan y canllawiau cyfredol ar gyfer ymateb i’r coronafeirws, ni ddylai’r rheini sydd fwyaf mewn perygl (y rheini sy’n feichiog, dros 70 oed neu â chyflyrau iechyd sy’n bodoli’n barod) ymgymryd ag unrhyw rolau gwirfoddoli a allai gynyddu eu risg o ddal yr haint, neu ei drosglwyddo i eraill a allai fod mewn perygl.

Felly efallai yr hoffech feddwl am rolau gwirfoddoli y gellir eu gwneud dros y ffôn neu facetime, neu ar e-bost, sy'n hynod bwysig, yn enwedig wrth helpu i atal unigrwydd a datgysylltiad.

Gall pobl y dylai fod yn hunanynysu â haint posib, neu'r rhai sydd mewn perygl o gael eu heintio, ymgymryd â'r math yma o rolau hefyd, cyn belled â’u bod yn ddigon da, ond ni ddylen nhw roi’r gorau i ynysu er mwyn gwirfoddoli.

Gallwch gofrestru fel gwirfoddolwr gyda Gwirfoddoli Cymru fan hyn

Oherwydd yr ymateb gwych am wirfoddolwyr, mae CGGC wedi cyhoeddi blog defnyddiol sy’n egluro beth sy’n digwydd o ran cyfleoedd gwirfoddoli yng Nghymru.

Mae’r PDSA wedi cyhoeddi gwybodaeth ddefnyddiol a chyngor ynglŷn â gofalu am eich anifail anwes yn ystod y cyfnod hunanynysu a chadw pellter cymdeithasol. Ni ddylid ymweld â milfeddygon yn rheolaidd ar hyn o bryd, ond os yw eich anifail anwes yn sâl, wedi’i anafu neu angen triniaeth frys, dylech gysylltu â’ch milfeddyg i benderfynu ar yr opsiynau gorau ar gyfer triniaeth/gofal. 

Dylech wneud trefniadau penodol cyn ymweld ag unrhyw filfeddyg i leihau unrhyw risg posibl o drosglwyddo’r feirws.

Gallwch hefyd ddarllen gwybodaeth a chyngor Llywodraeth Cymru i berchnogion anifeiliaid anwes fan hyn. 

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi amrywiaeth eang o wybodaeth, gan gynnwys gwybodaeth i’r bobl sydd fwyaf agored i niwed:

Gwybodaeth am gadw pellter cymdeithasol

Gwybodaeth am warchod pobl eithriadol o agored i niwed

Mae gan Iechyd Cyhoeddus Cymru hefyd wybodaeth ynglŷn â sut gallwch ddiogelu eich iechyd a'ch lles.

Os ydych chi'n poeni y gallai fod gennych chi, neu anwylyd, symptomau Covid-19, ewch i Wiriwr Symptomau Galw Iechyd fan hyn

Bydd gan eich bwrdd iechyd hefyd amrywiaeth o wybodaeth ddefnyddiol ynglŷn â gofal iechyd a gwasanaethau lleol:

• Aneurin Bevan (yn cynnwys Blaenau Gwent, Caerffili, Sir Fynwy, Casnewydd, Torfaen a De Powys)
• Betsi Cadwaladr (yn cynnwys Ynys Môn, Gwynedd, Sir Ddinbych, Conwy, Sir y Fflint a Wrecsam)
• Cwm Taf Morgannwg (yn cynnwys Pen-y-bont ar Ogwr, Merthyr Tudful a Rhondda Cynon Taf)
• Caerdydd a’r Fro (yn cynnwys Caerdydd a’r Fro; hefyd yn gwasanaethu’r boblogaeth ehangach ar draws De a Chanolbarth Cymru ar gyfer ystod o arbenigeddau)
• Hywel Dda (yn cynnwys Sir Gaerfyrddin, Ceredigion a Sir Benfro)
• Powys (yn cynnwys Powys)
• Bae Abertawe (yn cynnwys Castell-nedd Port Talbot ac Abertawe)

Os ydych yn datblygu symptomau Covid-19 (tymheredd uchel sy’n uwch na 37.8 °C a/neu beswch parhaus newydd), gofynnwch am gyngor clinigol drwy ddefnyddio’r gwasanaeth coronafeirws ar-lein. Os nad oes gennych fynediad i’r we, galwch 111.

Mewn argyfwng, ffoniwch 999 os ydych yn ddifrifol wael. Peidiwch ag ymweld â’ch meddyg teulu, y fferyllfa, canolfan gofal brys neu ysbyty.

Trafodwch unrhyw anghenion sydd gennych gyda’ch gofalwyr, teulu, ffrindiau, cymdogion neu grwpiau cymunedol lleol i weld sut gallan nhw eich cefnogi o bosib.

Os nad oes gennych unrhyw un sy’n gallu eich helpu, cysylltwch â’ch cyngor lleol.  Mae nifer o fentrau ar waith ledled Cymru i gefnogi pobl hŷn. Dylech gysylltu â’r cyngor os:  

• Nad oes gennych aelodau o’r teulu sy’n gallu helpu; neu  
• Nid oes gennych rwydwaith cymorth lleol o ffrindiau (neu eraill) sy’n gallu helpu; neu
• Nid oes gennych gymorth gofalwr neu fudiad cymunedol sy’n gallu helpu

Os ydych yn wynebu trafferthion ariannol, gallwch gael gwybod  mwy am y cymorth ariannol y gallai fod gennych hawl iddo a'r system les drwy gysylltu â gwasanaeth cynghori. Mae gwybodaeth gyffredinol am Gredyd Cynhwysol wrth Lywodraeth y DU ar gael fan hyn.

Os ydych yn gyflogedig, mewn grŵp risg uchel ac y gofynnwyd i chi aros gartref am 12 wythnos, byddwch yn derbyn llythyr wrth Lywodraeth Cymru. Dangoswch y llythyr hwn i’ch cyflogwr. Ni allwch fynd i'ch gweithle arferol. Nid oes angen i chi gael nodyn ffitrwydd gan eich meddyg teulu.

Os oes angen i chi weld eich meddyg teulu, dylech eu ffonio a byddan nhw’n eich cynghori ar y trefniadau ar gyfer apwyntiadau, a all gynnwys apwyntiadau ffôn neu fideo.

Os byddwch yn trefnu apwyntiad i ymweld â'ch meddyg teulu, mae'n bosibl y bydd drws ffrynt y feddygfa ar glo, ond byddan nhw’n gadael i chi ddod i mewn os oes gennych apwyntiad.

Mae Llywodraeth Cymru wedi diweddaru’r canllawiau ar ymweld ag anwyliaid yn yr ysbyty.  

Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud ei fod eisiau sicrhau bod pobl yn gallu ymweld â ffrindiau a theulu yn yr ysbyty gymaint â phosibl.

Serch hynny, mae Covid-19 yn dal i ledaenu yn ein cymunedau a rhaid atal ei ledaeniad mewn lleoliadau gofal iechyd er mwyn diogelu iechyd, diogelwch a lles cleifion/defnyddwyr gwasanaethau, staff ac ymwelwyr.  

Mae hyn yn golygu bod nifer yr ymwelwyr a ganiateir mewn lleoliadau gofal iechyd wedi'i gyfyngu ar hyn o bryd i sicrhau bod canllawiau ar fesurau cadw pellter cymdeithasol yn gallu cael eu parchu.

Yn y canllawiau ymweld, mae Llywodraeth Cymru yn nodi:

• ein blaenoriaeth gyntaf yw atal a rheoli heintiau mewn lleoliadau gofal iechyd
• mae angen inni barhau i gyfyngu ar nifer yr ymwelwyr er mwyn cydymffurfio â’r rheolau cadw pellter cymdeithasol
• dylid annog a chefnogi ymweliadau ar-lein lle bo hynny’n bosibl
• mae angen cytuno ar ymweliadau wyneb yn wyneb ymlaen llaw a gellir cynnig ymweliadau awyr agored os yw hynny’n briodol
• dylai fod pwrpas clir i’r ymweliad
• cytuno i ymweliad, dylai hynny fod er lles gorau’r claf/defnyddiwr gwasanaeth neu lesiant yr ymwelydd

Gallwch ddarllen y canllawiau llawn fan hyn: https://llyw.cymru/ymweld-ag-ysbytai-yn-ystod-y-coronafeirws-canllawiau?_ga=2.254066188.549958442.1595942197-160346638.1536657141

Cyhoeddwyd canllawiau rhyddhau o’r ysbyty yng Nghymru ar 7 Ebrill. 

Mae’n nodi Gofynion Gwasanaeth Rhyddhau o’r Ysbyty ar gyfer iechyd, gofal cymdeithasol, partneriaid y trydydd sector ac annibynnol yng Nghymru, sy’n gorfod cadw at y canllawiau o 6 Ebrill 2020.

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru hefyd wedi cyhoeddi cyngor ar ryddhau o’r ysbyty i awdurdodau lleol, byrddau iechyd a darparwyr cartrefi gofal cofrestredig (neu drefniadau byw â chymorth lle mae pobl yn rhannu cyfleusterau cymunedol): Derbyn a Gofalu am Breswylwyr yn ystod digwyddiad COVID-19 o fewn Lleoliad Gofal Preswyl yng Nghymru . 

Ar 13 Mawrth, cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol gyfarwyddeb i'r holl Fyrddau Iechyd i ohirio pob gwaith dewisol nad yw'n fater brys hyd y gellir rhagweld er mwyn galluogi ysbytai i baratoi ar gyfer y llwyth gwaith cynyddol a ddisgwylid.

Bydd yr holl gleifion y mae eu llawdriniaethau wedi'u gohirio yn cadw eu lle ar y rhestr aros a chysylltir â nhw unwaith y bydd y pandemig drosodd i drefnu dyddiad ac amser addas ar gyfer yr apwyntiad/llawdriniaeth. Yn ystod y cyfnod hwn, bydd byrddau iechyd yn ceisio sicrhau bod gweithdrefnau brys a gweithdrefnau canser yn parhau i ddigwydd.

Os ydych yn teimlo bod eich cyflwr wedi gwaethygu ac yn effeithio’n fwyfwy ar eich rwtîn bob dydd, efallai yr hoffech gysylltu â'ch meddyg teulu.

Dylai byrddau iechyd fod yn rhoi cyngor ar sut gall pobl reoli eu cyflyrau eu hunain a gall hefyd eich rhoi mewn cysylltiad ag adnoddau defnyddiol eraill, fel rhwydweithiau cymorth i gymheiriaid.

O ran ffisiotherapi, mae Cymdeithas Siartredig Ffisiotherapi wedi darparu adnoddau ar ei gwefan i helpu pobl i aros yn heini ac mae cleifion yn cael cyngor ysgrifenedig, dros y ffôn neu ar-lein i'w galluogi i reoli eu cyflwr eu hunain lle bo modd. Mewn achos o angen, bydd brysbennu dros y ffôn yn cael ei gynnal i sefydlu os oes angen ymyrraeth glinigol rithwir neu wyneb yn wyneb i leihau niwed hirdymor, hwyluso’r broses ryddhau neu osgoi derbyniadau.

Mae Carers UK wedi cyhoeddi canllawiau i ofalwyr di-dâl.

Ymweld â chartrefi gofal: Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau diwygiedig ar ganiatáu ymweliadau diogel â chartrefi gofal.

Mae’r canllawiau ar gyfer darparwyr sy'n darparu gofal a chymorth i bobl sy'n byw / aros mewn cartrefi gofal (oedolion a phlant), lleoliadau byw â chymorth a gofal ychwanegol. Mae'r canllawiau yn helpu i ganiatáu i deulu, ffrindiau a gweithwyr proffesiynol ailgysylltu’n ddiogel â’r rheini sy’n byw mewn cartrefi gofal. Gallwch ddarllen y canllawiau fan hyn.

Os ydych yn datblygu unrhyw symptomau lle mae eich bywyd yn y fantol, dylech alw 999 ar unwaith. Gallan nhw gynnwys:

• Problemau anadlu difrifol (e.e. ddim yn gallu siarad fel arfer, troi’n las ac yn fyr o anadl)           
• Poen yn y frest (e.e. fel band tynn neu bwysau trwm yn y frest neu o’i hamgylch) 
• Strôc (e.e. methu â chodi braich, gwendid un ochr y corff neu wyneb wedi disgyn) 
• Anaf difrifol/gwaedu trwm na ellir ei atal 
• Yn ffitio nawr /yn anymwybodol (e.e. ni ellir ei ddeffro) 

Os oes gennych gwestiwn meddygol brys sy’n gysylltiedig â’ch cyflwr meddygol presennol neu am berson rydych chi'n gofalu amdano, cysylltwch â’ch practis meddyg teulu, neu eich tîm gofal ysbyty arbenigol. Lle bo modd, cewch gymorth dros y ffôn, neu ar-lein. Os yw eich meddyg yn penderfynu bod angen i chi gael eich gweld, bydd y GIG yn cysylltu â chi i drefnu sut i wneud hynny.

Os ydych yn poeni bod gennych chi, neu anwyliaid, symptomau posib Covid-19, ewch i Wiriwr Symptomau Galw Iechyd Cymru

Bydd y rheini sydd wedi’u nodi mewn risg uwch o salwch difrifol yn sgil y coronafeirws (oherwydd cyflwr iechyd difrifol sy’n bodoli’n barod) wedi derbyn llythyr wrth Brif Swyddog Meddygol Cymru.

Cafodd y cyflwr iechyd difrifol sy’n bodoli’n barod o fewn argymhelliad gwarchod Llywodraeth Cymru ei gytuno ar lefel y DU yn seiliedig ar gyngor clinigol arbenigol.

Os oes gennych gyflwr iechyd difrifol sy’n bodoli’n barod a’ch bod yn poeni, yna cysylltwch â’ch meddyg teulu. Gall meddygon teulu ddefnyddio eu harbenigedd i gynghori cleifion pellach i warchod, er mwyn sicrhau bod pob claf sydd â chyflyrau iechyd difrifol yn cael eu nodi, a'u bod bellach yn gallu anfon y llythyr o’r practis ac ychwanegu cleifion at y rhestr o unigolion risg uchel.

Rhaid gwneud penderfyniadau am opsiynau triniaeth fesul achos, gan ystyried y risgiau a’r buddion, a dymuniadau pobl eu hunain, trwy drafodaethau gonest rhwng cleifion, meddygon a theuluoedd.

Penderfyniad yr unigolyn yw cwblhau ffurflen DNA-CPR ai peidio, ac mae ganddyn nhw hawl i wneud y penderfyniad hwnnw heb deimlo o dan bwysau.

Gallwch ddarllen cyd-ddatganiad y Comisiynydd am DNA-CPR fan hyn.

Wrth ymateb i ddatganiad y Comisiynydd, ysgrifennodd y Prif Swyddog Meddygol a’r Prif Swyddog Nyrsio yng Nghymru lythyr yn ymateb i Brif Weithredwyr a chyfarwyddwyr y Byrddau Iechyd i’w wneud yn glir na ddylai ‘oedran, anabledd neu gyflwr hirdymor yn unig fyth fod yr unig reswm dros orchymyn DNACPR yn erbyn dymuniadau’r unigolyn’. Roedd y llythyr hefyd yn nodi ei fod ‘yn annerbyniol i gynlluniau gofal ymlaen llaw, gyda ffurflen DNACPR wedi’i chwblhau neu beidio, gael eu cymhwyso i grwpiau o bobl o unrhyw ddisgrifiad. Rhaid i’r penderfyniadau hyn barhau i gael eu gwneud ar sail yr unigolyn yn ôl angen a dymuniadau’r unigolyn’.

Gallwch ddarllen llythyr y Prif Swyddog Meddygol a’r Prif Swyddog Nyrsio fan hyn.

 

Ym mis Tachwedd 2019, cyhoeddodd y Comisiynydd ganllaw gwybodaeth mewn partneriaeth â Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan sy'n anelu at helpu unigolion i gadw rheolaeth a pharhau i fod yn rhan o benderfyniadau a wneir am eu gofal. Gallwch lawrlwytho y Canllaw Cynllunio Gofal Ymlaen Llaw fan hyn.

Yn ogystal, sefydlodd Llywodraeth Cymru Grŵp Cynghori ar Faterion Moesol a Moesegol, sy’n cynnig cyngor moesegol i’r Llywodraeth mewn perthynas â materion sy’n cael eu hachosi neu eu heffeithio gan COVID-19. Mae Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru yn aelod o’r grŵp, sydd wedi cyhoeddi fframwaith ar werthoedd ac egwyddorion moesegol ar gyfer darparu gofal iechyd. 

Os ydych yn wynebu cam-drin domestig, neu’n poeni am rywun rydych yn ei adnabod, mae help ar gael.

Cysylltwch â Hourglass Cymru (Action on Elder Abuse Cymru gynt) ar 0808 808 8141 neu ewch i wefan Hourglass.

Am gymorth y tu allan i oriau swyddfa, ffoniwch y llinell gymorth Byw heb Ofn 24 awr sy’n rhad ac am ddim ar 0808 8010 800. Gallwch hefyd gysylltu drwy neges destun - 07860 077 333 – neu e-bostio -info@livefearfreehelpline.wales – neu drwy sgwrs ar y we.

Mae Cynllun Dyn yn cynnig cymorth i ddynion Heterorywiol, Hoyw, Deurywiol a Traws sy’n wynebu cam-drin domestig gan bartner. Ffoniwch 0808 801 321 neu ewch i wefan Cynllun Dyn fan hyn.  

Mae llinell gymorth Bawso yn cynnig cymorth i ddioddefwyr a goroeswyr

BAME sydd wedi’u heffeithio gan bob math o drais yn erbyn menywod. Ffoniwch 0800 731 8147 neu ewch i wefan Bawso fan hyn.

Os oes angen cymorth arnoch ar frys, neu'n poeni bod rhywun mewn perygl ar hyn o bryd, galwch 999 ar unwaith a chysylltwch â’r heddlu. Os nad ydych yn gallu siarad, ffoniwch 999 a gwasgwch 5 5 pan ofynnir i chi a bydd help yn cael ei anfon i'ch lleoliad.

Nid yw eich hawliau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 yn cael eu heffeithio gan y Ddeddf Coronafeirws newydd.

Os ydych yn credu eich bod wedi dioddef gwahaniaethu, gallwch gysylltu â’r Gwasanaeth Ymgynghorol a Chymorth ar Gydraddoldeb (EASS) am gyngor a chymorth. Galwch 0808 800 0082 neu ewch i wefan EASS.

Mae Pwyllgor Menywod a Chydraddoldeb Senedd y DU yn chwilio am dystiolaeth bod pobl â nodweddion gwarchodedig yn cael eu heffeithio'n anghymesur gan Covid-19 ac ymateb y Llywodraeth, gan gynnwys y Ddeddf Coronafeirws frys. Gallwch gyflwyno eich tystiolaeth i’r Ymchwiliad fan hyn.

Mae’r Comisiynydd yn parhau i fonitro effaith y mesurau brys i sicrhau na wahaniaethir yn erbyn pobl hŷn ac mae wedi bod yn glir bod yn rhaid cynnal hawliau pobl hŷn wrth i ni symud ymlaen.

Nid yw eich hawliau o dan y Ddeddf Hawliau Dynol yn cael eu heffeithio gan y Ddeddf Coronafeirws newydd.

Os ydych yn credu bod eich hawliau dynol wedi'u torri, gallwch gysylltu â'r Gwasanaeth Ymgynghorol a Chymorth ar Gydraddoldeb (EASS) am gyngor a chymorth. Galwch 0808 800 0082 neu ewch i wefan  EASS.

Wrth ymateb i’r pandemig COVID-19, mae’r Llywodraeth wedi cyhoeddi mesurau sy’n anelu i ddiogelu hawl yr unigolyn i fyw (Erthygl 2 Siarter Hawliau Dynol Ewrop).

Er bod deddfwriaeth frys yn cael rhywfaint o effaith ar hawliau dynol, er enghraifft, yr hawl i ryddid (Erthygl 5 Siarter Hawliau Dynol Ewrop) a’r hawl i barchu bywyd teuluol (Erthygl 8 Siarter Hawliau Dynol Ewrop), rhaid ystyried bod yr effaith yn gymesur o hyd. Mae’r Comisiynydd yn monitro’r mater hwn i sicrhau bod hawliau dynol pobl hŷn yn cael eu cynnal.

Mae Pwyllgor Hawliau Dynol Senedd y DU yn archwilio gweithredoedd y Llywodraeth i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â hawliau dynol. Gallwch gyflwyno tystiolaeth i’r Ymchwiliad fan hyn.  

Mae Llywodraeth Cymru wedi sefydlu Grŵp Cynghori ar Faterion Moesol a Moesegol i gynghori ar faterion yn ymwneud ag ystyriaethau moesol, moesegol, diwylliannol a ffydd. Mae aelodau hefyd yn darparu cyngor i wasanaethau iechyd i lywio rheolaeth deg a chyfiawn materion sy'n deillio o’r ymateb brys i ofal iechyd yn sgil pandemig Covid-19. Darllenwch fwy am y grŵp fan hyn.

Mae’r Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd (CMA) eisiau sicrhau nad yw masnachwyr yn cymryd mantais ar bobl drwy gamfanteisio ar y sefyllfa bresennol.

Os ydych chi'n teimlo y gallai cwmni fod wedi gweithredu'n anghyfreithlon drwy godi prisiau afresymol neu’n gwneud honiadau camarweiniol am gyfarpar diogelu, gallwch rannu tystiolaeth gyda’r CMA a riportio masnachwyr rydych chi’n credu sy’n ymddwyn yn annheg. 

Bydd yn ystyried unrhyw dystiolaeth bod cwmnïau o bosib wedi torri cyfraith cystadleuaeth neu ddiogelu defnyddwyr, er enghraifft, drwy godi prisiau afresymol neu’n gwneud honiadau camarweiniol am effeithiolrwydd cyfarpar diogelu.